 |
| Το κρανίο του αρχαιότερου ευρωπαίου: του 'Ελληνα του σπηλαίου των πετραλώνων χαλκιδικής |
. ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ .
Κεφάλαιο Α. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ
22.
Αξίωμα: Ένας Έλληνας κάνει ότι μπορεί για να εκμηδενίσει την απόσταση ανάμεσα σε αυτόν και την αρχή του παντός.
Η ιδιαιτερότητα αυτή ονομάζεται φιλοπρωτία, σε αυτήν οφείλεται η πέραν των ορίων μαχητικότητα και ανταγωνιστικότητα της φυλής μας.
23.
Το πως και τι επιδιώκει και επιτυγχάνει κάθε φορά μας δείχνει τι είδους άνθρωπος είναι.
Το επιτυγχάνει αυξάνοντας σε απόλυτο βαθμό τις επιδιώξεις του και τις ικανότητες του με υψηλοφροσύνη και ευγενή άμιλλα;
Το επιδιώκει ανταγωνιστικά βγάζοντας από τη μέση εμπόδια ή και πιθανά εμπόδια που μπορούν να προκύψουν;
Μήπως τελικά μπορεί και τα δύο μαζί;.
Από το μέγα Αλέξανδρο μέχρι και το Καραγκιόζη η ίδια ακριβώς μέθοδος.
24.
Βασικοί ψυχικοί παράγοντες για το μεγάλωμα των επιδιώξεων του , η μαχητικότητα του και η μόνιμη τάση να διακριθεί και μάλιστα να άρχει, που μας οδηγεί στα άκρα: ή του ύψους ή του βάθους.
Διαρκής ακαταπόνητη υπερπροσπάθεια με διαρκή ένταση και δράση, ή απόλυτη υποτονικότητα και νωχελικότητα.
Πρόκειται για τη τεχνική του αιλουροειδούς:
απόλυτο νεύρο ή απόλυτη χαλάρωση.
''Ουδέν προς ημάς η μεσότης'' [Αριστοτέλης]
Πρώτος δια του ήθους και της αρετής ή παντοιοτρόπως;
ΦΙΛΟΠΡΩΤΙΑ ή ΦΙΛΟΝΙΚΙΑ
25.
Ο Έλληνας ζει αυτή τη κυκλοθυμία σε μόνιμη έξαρση ή ύφεση.
Έχει πάντα τα πανιά του ανοιχτά.
Όταν ο αέρας δυναμώνει και το πανί φουσκώνει μέχρι που φτάνει να πετάει, όταν όμως ο αέρας είναι κόντρα τότε του κόβει τη φόρα μέχρι που βουλιάζει.
Η εύνοια της τύχης είναι ζωτικής σημασίας λόγω της αλλαγής της ψυχολογίας που αυτή συνεπιφέρει.
Με τη θεά τύχη ή χωρίς;
Με τη θεία συνεισφορά γενικά ή χωρίς;
''συν Αθηνά και χείρα κίνει''
''ξεκινάμε κι ο Θεός βοηθός''
''η Παναγιά μαζί μας''
Με τη συμβολή των θείων ή όχι, τεράστια η διαφορά για τον Έλληνα .
26.
Το έθνος θεωρεί εθνικό ότι είναι αληθές εδώ και χιλιετίες.
Το ψάχνει διακαώς, το ανακαλύπτει με δυσκολία, το καταγράφει και το ξεκαθαρίζει με σπάνια υπομονή και εργατικότητα.
Τη διαδικασία της συσσώρευσης αλήθειας τη λέει φιλοσοφία και τη κατάληξη της τη λέμε σοφία.
Δεκαετίες τώρα προσπαθούν να μας πείσουν ότι αυτό είναι λάθος, στοχεύοντας πάντα στο θυμικό, όμως ευτυχώς οι ρίζες είναι πολύ βαθιές και το δηλητήριο δεν τις φτάνει.
Μιλάω για τη άοκνη προσπάθεια εξίσωσης της φιλοσοφίας με την ανοησία, τη γραφικότητα, την σπατάλη φαιάς ουσίας για άχρηστα θέματα.
Της έχουν προσδώσει την εικόνα θεωρητικούρας και της μπουρδολογίας.
Η θεωρία αντί για Ορώ το θεό έγινε
-κάθομαι και χαζολογάω κοιτώντας τη θέα...
Αντί για το "Λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν" έχουμε
-φλυαρείν κι εξυπνακίζειν που είναι γνωστό σημαίνει φυγοσοφείν.
Το ερώτημα είναι ποιοί και γιατί προσπαθούν να το κάνουν αυτό;
Οι μη νουνεχείς διαμορφωτές γνώμης: διαφημιστές, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες κι όσοι τους πληρώνουν οι έχοντες χρήμα, οι επιχειρηματίες.
Άρα το καίριο ερώτημα είναι γιατί;
Για μένα είναι η κατηγορία των ανθρώπων που στερούνται ισορροπίας και αγνοούν τι σημαίνει αλήθεια φιλοσοφία άρα και σοφία.
Αυτοί γνωρίζουν μόνο τον υπέρ πάρτης αγώνα, κάνουν σαν γουρούνια για να ζουν υποτίθεται σαν άνθρωποι.
Μόνο που ότι κάνεις αυτό είσαι.
27.
Ο φτωχός Καραγκιόζης οραματίζεται τον εαυτό του ως Μέγα Αλέξανδρο, Μέγα Κωνσταντίνο, Λεωνίδα .
Τι κοινό όμως έχει ο καθένας τους με την Ελληνική πραγματικότητα;
Έλλειψη υλικών πόρων, περίσσευμα πνεύματος και καρδιάς:
εξυπνάδα, πονηριά, καπατσοσύνη, γενναιοδωρία, μεγαλοψυχία,
δεν τα είχαν μόνο οι τελευταίοι, τα είχε κι πρώτος.
28.
Η φιλοπρωτία δεν είναι απλά εθνική αρετή, είναι τρόπος ζωής των Ελλήνων.
Δεν έχει υπάρξει σε άλλο έθνος πόλεμος αυτοθυσίας για τη δόξα αφότου έχει κριθεί η μάχη.
Οι επτακόσιοι έφεδροι Θεσπιείς που έμειναν με τους τριακόσιους του Λεωνίδα στις Θερμοπύλες ήταν οι στρατιώτες που πολέμησαν χάρη της δόξας και πέθαναν για αυτή σε ένα πόλεμο που είχε ήδη κριθεί και το ήξεραν.
Οι Σπαρτιάτες δεν μπορούσαν να φύγουν γιατί τα ήθη και τα έθιμα τους δεν το επέτρεπαν θα εξευτελίζονταν, όπως έπαθε ο απεσταλμένος του Λεωνίδα που πήγε να μεταφέρει τα νέα και δεν πρόλαβε τη μάχη όταν επέστρεψε αφού όλα είχαν τελειώσει. Παρόλο που σε επόμενη μάχη όπου έλαβε μέρος και μάλιστα δείχνοντας εξαιρετικό ηρωισμό στη μάχη δεν τιμήθηκε μαζί με τους υπόλοιπους θεώρησαν απλά ότι ξέπλυνε τη ντροπή του για τις Θερμοπύλες.
Οι Θεσπιείς όμως μπορούσαν κάλλιστα να φύγουν, μαζί με όλους τους άλλους, που έφυγαν διωγμένοι από το Λεωνίδα όταν έμαθε ότι ο Εφιάλτης φέρνει από πίσω τους πέρσες για να τους κυκλώσουν.
Δεν έφυγαν από μια χαμένη μάχη, δεν είχαν κανένα λόγο να μείνουν και να αυτοθυσιαστούν εκτός από τη φιλοπρωτία.
Αυτό είναι θαυμαστό και μοναδικό γεγονός στην ιστορία.
Τη συμπεριφορά αυτή σε προσωπικό επίπεδο τη λέμε Λεβεντιά.
29.
Πόσοι Έλληνες έχουν δει το πρόσωπο τους στο καθρέπτη και πίστεψαν ότι ανήκει σε κάποιο κουρελή, νηστικό, ταλαίπωρο, φτωχοδιάβολο;
Επί τουρκοκρατίας πολλοί για τούτο ο καραγκιόζης βρήκε τη θέση του στην λαϊκή μας παράδοση.
Υπήρξε ένας ψεύτικος ηθοποιός αλλά πολύτιμος για τις αλήθειες που δίδαξε: ήθος.
Παρουσιάζεται: πολυμήχανος, ολιγαρκής, γενναιόδωρος αν και φτωχός, καταφερτζής, καπάτσος και αστείος [κακομούτσουνος, τεμπέλης, κατεργάρης και άστατος].
Τα όνειρα του έχουν να κάνουν πάντα με τη κοιλιά του που γουργουρίζει.
Έχει όμως γενναιοδωρία, μεγαλοψυχία, εξυπνάδα, ευρηματικότητα έχει πολλές αρετές που κάνουν τον Έλληνα να ταυτίζεται μαζί του.
Είναι μια άρτια καρικατούρα του.
30.
Ο Έλληνας λοιπόν φτιάχνει μόνος του τις καρικατούρες που του ταιριάζουν ακόμη και αυτοσαρκαζόμενος.
Δεν συγχωρεί όμως κανέναν δικό μας ή ξένο, που επιδιώκει να κακολογήσει και να χύσει δηλητήριο φτιάχνοντας δήθεν το πορτραίτο του, τραβώντας τη καρικατούρα του από τα μαλλιά κάνοντας σάτιρα με εξυπνακισμούς.
Η κακή προαίρεση μυρίζει από μακριά.
Η καλή προαίρεση φαίνεται επίσης.
Τα ιερά και τα όσια όμως δεν σηκώνουν σάτιρα αφού καταντάει σε βεβήλωση, οπότε ακόμη και η καλή προαίρεση καταντάει σε αστοχία.
31.
Προσπαθούμε οι Έλληνες να υπερβούμε τη πεζή πραγματικότητα σε κάθε τομέα.
Όμως μετά υστερούμε σε αυτή τη πεζή πραγματικότητα των υλικών αγαθών.
Βλέπετε όσοι είναι απολύτως προσανατολισμένοι σε αυτήν την πραγματικότητα σαν άλλες χελώνες στο μύθο του Αισώπου, περνάνε το λαγό που δεν τα υπολογίζει και πολύ τα πράγματα.
Όμως ο λαγός, αν και χάνει στον αγώνα με τη χελώνα, δεν είναι παρά ευτυχής, επειδή η φύση του τον στόλισε με γρηγοράδα, κι ας χάνει καμιά φορά.
32.
Όταν οι Έλληνες επικεντρωνόμαστε στην υλική πραγματικότητα γινόμαστε ιδιαιτέρως πετυχημένοι [βλέπε τον Ωνάση] αλλά δυστυχείς.
Μας αρέσει η καλοπέραση, κι έτσι όταν χρειάζεται -δηλαδή πάντα - γινόμαστε πολυπράγμονες για να το πετύχουμε.
Μετά ξεκουραζόμαστε στο πολλαπλάσιο επειδή εφαρμόζουμε το:
"δεν θέλει κόπο, θέλει τρόπο".
Αυτή η τάση της ελάχιστης προσπάθειας για το μέγιστο αποτέλεσμα μας κάνει πολυπράγμονες, ευρηματικούς και προφανώς αποτελεσματικούς.
Το ιδανικό μας είναι:
Ευρυμάθεια αφενός, και εξειδίκευση αφετέρου.
Σφαιρική γνώση της πραγματικότητας επιτυγχάνουμε με μεγάλο εύρος γνώσεων σχετικά επιδερμικό.
Αυτή είναι η υποτιθέμενη ημιμάθεια των Ελλήνων για την οποία κατηγορούμαστε ενίοτε από δικούς μας και ξένους ως ξερόλες και ημιμαθείς. Φαίνεται πως είμαστε όντως και τα δύο με την καλή όμως του όρου έννοια.
Αφετέρου επιδιώκουμε την εξειδίκευση ώστε σε ένα τουλάχιστο τομέα να είμαστε βαθιοί γνώστες.
Αυτή, η δειγματοληπτική εμβάθυνση μέχρι το μεδούλι, γίνεται επειδή , πιστεύουμε στην αρχή της αναλογικότητας του παντός:
"όλες οι αλήθειες, στο τέλος συμβάλουν σε μια",
Αυτή την Αρχή, το Λόγο, το Θεό, τη Ψυχή, τη Φύση όπως θέλει το λέει ο καθένας.
Όπως φαίνεται, όσοι το πιστεύουμε αυτό, πιστεύουμε και πως αυτή η αλήθεια διέπει το σύνολο των πραγμάτων ως συνδετικός κρίκος, και για τούτο πρέπει να είναι ανεξάρτητη της εφήμερης πραγματικότητας, δηλαδή ανεξάρτητη από χρόνο ύλη και τα σχετικά.
Έτσι δημιουργήθηκαν η φιλοσοφία που δημιουργεί τη σοφία δια της θεωρίας και οι επιστημονικοί τομείς της.
Αυτή την επιλογή της Ευρυμάθειας και της εξειδίκευσης τη βρίσκουμε.
στον ορισμό του τζέντλεμαν.
Παρόλο που προέρχεται από την Ελληνική παιδεία, κράτησαν τον τύπο κι έχασαν την ουσία.
Εμείς θέλουμε τη γνώση για τη σοφία και κείνοι για το σθένος.
Αυτή είναι η ουσιωδέστερη διαφορά μεταξύ του Ελληνικού πολιτισμού και του λεγόμενου Δυτικού ή ψευδοελληνικού θα έλεγα.
Άρα
Αισθανόμαστε και συναισθανόμαστε περισσότερα από όσα μπορεί να αντιληφθεί ο καθένας, λόγω εξάσκησης σε βάθος χρόνου χιλιάδων ετών προσηλωμένοι στου σωστούς στόχους:
''Πνεύμα και Ηθική'' που έλεγε κι ο Αυλωνίτης...
Το κυριότερο είναι πως μπορούμε να κάνουμε τα δεκαπλάσια από αυτά που υποσχόμαστε, αλλά περιοριζόμαστε να υποσχόμαστε λίγα αλλά καλά.
Σε αυτό συμβάλει και η σάτιρα προσπαθεί να διαβρώνει το μύθο μας κι όπου αυτός είναι κίβδηλος το καταφέρνει.
Προσπαθεί έτσι να πλήττει και την υπέρμετρη αυτοπεποίθηση μας στην εικόνα που έχουμε για εμάς ώστε να έχομε μετριοφροσύνη και αυτοσυγκράτηση ενίοτε το καταφέρνει.
Χάρη της αλήθειας να πούμε και κάποια άλλα πράγματα με το όνομα τους.
Πότε γίνονται αυτά που περιγράψαμε παραπάνω;
Όταν υπάρχει ιδανικό περιβάλλον: ελευθερία, μπέσα και δικαιοσύνη σεβασμός. Αλλιώτικα...!
Είναι δίκοπο μαχαίρι η καπατσοσύνη, πότε εργαλείο, πότε φονικό όπλο.
Δίνει ευελιξία χελιού κι ότι αυτό σημαίνει.
33.
Η φιλοπρωτία δεν είναι μόνο αρετή, όπως και η ικανότητα μπορεί να γίνει από ύψιστη αρετή χείριστο ελάττωμα.
Αν η φιλοπρωτία δεν επιτυγχάνεται υπό προϋποθέσεις [δηλαδή αρετή, γνώση, ήθος, αυτοθυσία, ανιδιοτέλεια] ξεπέφτει σε φιλονικία.
Η φιλονικία γεννά ραδιουργία και κακουργία, μετατρέπεται σε μετάλλαξη αλαζονείας και εγωισμού και οδηγεί σε καιροσκοπισμό δημαγωγία και τυραννία μικρής ή μεγάλης κλίμακας αναλόγως των δυνατοτήτων. Από κωμωδία μέχρι τραγωδία.
34.
Από την βαθύτατη και οξυδερκή παρατήρηση και γνώση της πραγματικότητας και της ουσίας της ζωής, πηγάζει η τραγωδία και η κωμωδία.
Συγκρούσεις και φαινόμενα που:
-κυριαρχούν σε προσωπικό, κοινωνικό, και πνευματικό επίπεδο υψίστης βαθμίδος
-είναι δοσμένα με ακρίβεια αν και μεταφορικά και διέπονται από λεπτές ισορροπίες.
-Μυθολογία-
-δεν μπορούν να διαθέτουν την παραμικρή υπερβολή γιατί καταντάνε ή βαρύγδουπα ή γελοία,
Αποτελούν την ύψιστη διδασκαλία του λαού την τελειότερη ψυχαγωγία από την αρχαιότητα έως σήμερα.
35.
Άλλωστε η διαφορά ανάμεσα σε τραγωδία και κωμωδία είναι περισσότερο θέμα οπτικής γωνίας και διάθεσης παρά περιεχομένου.
36.
Τόσο ο τραγικός όσο και ο κωμικός ήρωας έχει μέτρο, λογική, σωστή αίσθηση σοβαρότητας ή περιπαικτικής διάθεσης αναλόγως.
Είναι οι επιλογές του που τον κάνουν ήρωα όχι η φύση του.
Πολλές φορές όντας απλός πολίτης τα βάζει με θεούς και... άρχοντες.
Δεν έκανε μυθοπλασία ο συγγραφέας, ούτε κωμωδίας ,ούτε τραγωδίας δίδασκε το μύθο με τη δική του οπτική γωνία στηριζόμενος στο μύθο, που ήταν γενικά γνωστός και πανάρχαιος.
Στην Ελληνική τέχνη δεν έχουμε υπέρ- ήρωες ακόμη και οι λεγόμενοι ημίθεοι ήταν υπαρκτά πρόσωπα με εξωπραγματικά κατορθώματα.
37.
Υπάρχουν διάφορες αγωγές για να συμφιλιώνεται ο άνθρωπος με τη πνευματικότητα του, η πιο υψηλή είναι η θρησκεία, αμέσως μετά είναι η θεατρική διάθεση, τραγική ή κωμική.
Οι Έλληνες και με τις δυο αυτές αγωγές τα πήγαν υπέροχα διαχρονικά, αν και τα δύο θα πρέπει να ξέρουμε, είναι ενασχόληση με τα θεία.
Το θέατρο προέρχεται από μετεξέλιξη ιερής τελετουργίας.
Αλλά και με τα δύο η σχέση είναι ιδιαίτερη: στενή μεν αποστασιοποιημένη δε.
Κοντά στη εκκλησία στα διδάγματα της μακριά όμως από το παπαδαριό μη πιάσουμε και ψείρες...
Δεν κάνει το ράσο το παπά αλλά ο παπάς το ράσο.
38.
Κωμικοτραγική η ζωή μας όπως παντού στο κόσμο, απλά πιο κωμικές και πιο τραγικές μαζί οι κορυφώσεις λόγω ιδιοσυγκρασίας, ιστορίας και συγκυριών των Ελλήνων.
39.
Μαθαίνουμε να συμπεριφερόμαστε τόσο στη δυστυχία όσο και στην ευτυχία σαν να επρόκειτο για δυο απατεώνες!
Ούτε πολύ γέλιο ούτε πολύ δάκρυ. Ώστε να μην υπερβάλουμε.
''Μηδέν άγαν" [μην υπερβάλεις] και
"μέτρον άριστον"[άριστο είναι το μέτρο]
40..
Με αυτή τη κουμπωμένη εκφραστικότητα που πρέπει να ξεθυμάνει σιγά -σιγά για να μην καταρρεύσει, κάτι πρέπει να παίζει το ρόλο μιας βαλβίδας εκτόνωσης ασφαλείας.
Όπως με το νευρικό κλονισμό, ο συντετριμμένος άνθρωπος ,από δεινά που τον βαραίνουν, εκτονώνεται αυτόματα, χωρίς να τρελαθεί.
Η μουρμούρα, μου φαίνεται, είναι αυτός ο μηχανισμός, και είναι νομίζω έμμεση έκφραση αντοχής στα πάνδεινα, που έχει περάσει ο κόσμος μας στις ατελείωτες περιπέτειες του:
κατακλυσμοί, σεισμοί, λιμοί, πόλεμοι, γενοκτονίες, σκλαβιές, ταλαιπωρίες αβάστακτες και ανείπωτες
