ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΤΗ ΠΡΑΞΗ 6η συνεδρία

Γ’ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ

Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΠΡΑΞΗ
 

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

ΣΑΒΒΑΤΟ: 15 Νοεμβρίου 2014

6^η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Προϊόντα κυψέλης: ποιότητα, ασφάλεια, ταυτοποίηση

Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ ΜΕΛΙΟΥ

(ομιλητής:Γ.Κόμητας)

Γ. Κόμητας

Διεύθυνση Κτηνιατρικής Περιφέρειας Πελοποννήσου

Η εγκατάσταση και εφαρμογή ενός Συστήματος Διαχείρισης της Ασφάλειας Τροφίμων (Σ.Δ.Α.Τ.) στις εγκαταστάσεις συσκευασίας μελιού διασφαλίζει την υγεία των καταναλωτών και αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την αδειοδότηση / καταχώρηση των εγκαταστάσεων αυτών με βάση τις απαιτήσεις του Καν 852/2004 Ε.Ε. Ένα Σ.Δ.Α.Τ. περιλαμβάνει:

α) Την εφαρμογή κανόνων ορθής υγιεινής πρακτικής και

β) Την εφαρμογή διαδικασιών με βάση τις αρχές του HACCP.

Η εφαρμογή κανόνων ορθής υγιεινής πρακτικής περιλαμβάνει:

1. Την κατάλληλη κατασκευή και εξοπλισμό της εγκατάστασης.
2. Τον έλεγχο στην ά ύλη (μέλι) και στα υλικά συσκευασίας.
3. Την υγιεινή των χώρων (καθαρισμός - απολύμανση).
4. Τον έλεγχο των θερμοκρασιών.
5. Την εφαρμογή μυοκτονίας - εντομοκτονίας.
6. Τον έλεγχο της ποιότητας του νερού.
7. Την υγιεινή και την εκπαίδευση του προσωπικού.
8. Την ιχνηλασιμότητα.
9. Την διαχείριση των απορριμμάτων και υγρών αποβλήτων.

Η εφαρμογή διαδικασιών με βάση τις αρχές του HACCP περιλαμβάνει την εγκατάσταση ενός συστήματος το οποίο αναγνωρίζει τους κινδύνους για την ασφάλεια των τροφίμων που παράγονται σε μία επιχείρηση και λαμβάνει μέτρα για την αντιμετώπισή τους. Τα μέτρα αυτά λαμβάνονται από τον παραγωγό με τον έλεγχο Σημείων Ελέγχου (ΣΕ) και Κρίσιμων Σημείων Ελέγχου (ΚΣΕ) στην παραγωγική διαδικασία. 

 

ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΕ ΜΕΛΙΣΣΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΥΨΕΛΗΣ-ΥΓΕΙΑ ΜΕΛΙΣΣΩΝ

(ομιλητής:M.Καραζαφείρης)

Κ. Μ. Κασιώτης, Π. Αναστασιάδου και Κ. Μαχαίρα

Εργαστήριο Τοξικολογικού Ελέγχου Γεωργικών Φαρμάκων, Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, Εκάλης 7, Κηφισιά 14561

Η ανίχνευση υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων (γ.φ.) στους ιστούς των μελισσών, και στα προϊόντα κυψέλης αποτελεί σημαντικό πεδίο έρευνας στο τομέα της μελισσοκομίας, της αναλυτικής χημείας αλλά και της οικοτοξικολογίας.

Κατά το τρέχον έτος (2014) σημαντικός αριθμός δειγμάτων μελισσών, γύρης, μελιού, κηρήθρας και βασιλικού πολτού έχει σταλεί στο ΜΦΙ από αρχές αλλά και ιδιώτες μελισσοκόμους με σκοπό τον προσδιορισμό υπολειμμάτων γ.φ., μετά από περιστατικά θανάτων μελισσοσμηνών. Η ανάλυση των δειγμάτων πραγματοποιήθηκε με πολύ-υπολειμματική μέθοδο 115 δραστικών ουσιών βασισμένη στην Υγρή Χρωματογραφία Φασματομετρίας Μάζας Τριπλού Τετραπόλου με Ιοντισμό Ηλεκτροψεκασμού (HPLC-ESI-MS/MS). Η εκχύλιση των γ.φ. από το εκάστοτε μητρικό υλικό (μέλισσες, μέλι, γύρη, κηρήθρα και βασιλικό πολτό) και η κατεργασία του δείγματος βασίστηκε σε τροποποίηση της μεθόδου QuEChERS.

Συγκεκριμένα μέχρι και τα μέσα Σεπτέμβρη 2014 στο ΜΦΙ εστάλησαν για ανάλυση υπολειμμάτων γ.φ. πενήντα εννέα (59) δείγματα νεκρών μελισσών, επτά (7) δείγματα μελιού, οκτώ (8) δείγματα γύρης, μία (1) κηρήθρα και ένα (1) δείγμα βασιλικού πολτού. Οι περιοχές από τις οποίες εστάλησαν τα δείγματα, αυτές ήταν: Αττική, Κως, Κεφαλλονιά, Αχαΐα, Χαλκιδική, Αρκαδία, Καλαμπάκα, Λακωνία, Ζάκυνθος, Κορινθία, Αργολίδα, Καβάλα, Αμοργός, Άνδρος, Αριδαία, Κρήτη, Πάρος, Λευκάδα. Στους ιστούς των νεκρών μελισσών ανιχνεύτηκαν 13 δραστικές ουσίες σε συγκεντρώσεις που κυμαίνονταν από 2.4 έως 30500 ng/g σωματικού βάρους μέλισσας, πράγμα το οποίο βεβαιώνει την συσσώρευση των ουσιών αυτών στις μέλισσες. Είναι αξιοσημείωτο ακόμη ότι ένα ποσοστό της τάξεως του 78% από τα δείγματα (46 θετικά εκ συνόλου 59) των νεκρών μελισσών ήταν θετικό σε τουλάχιστον μία δραστική ουσία. Από τα 7 δείγματα μελιού μόνο το ένα ήταν θετικό σε μία δραστική ουσία, ενώ από τα 8 της γύρης το 50% ήταν θετικό σε τουλάχιστον μία δραστική. Τέλος το ένα δείγμα κηρήθρας και το δείγμα βασιλικού πολτού ήταν θετικά σε τουλάχιστον ένα γ.φ.

Συμπερασματικά, τα παραπάνω αποτελέσματα υποδηλώνουν την αναγκαιότητα συνεχούς ελέγχου των υπολειμμάτων γ.φ. στις μέλισσες και τα προϊόντα κυψέλης ενώ παράλληλα, τονίζουν την σημασία ενθάρρυνσης από την Πολιτεία, ερευνητικών έργων-δράσεων τα οποία παρέχουν στους μελισσοκόμους και σε όσους εμπλέκονται στη Μελισσοκομία σημαντική γνώση στο πολυ-παραγοντικό θέμα της ορθής διαχείρισης της μελισσοκομίας για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του εξαιρετικά σοβαρού προβλήματος της θνησιμότητας των μελισσών. 

 

 

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΟ ΜΕΛΙ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΕΛΕΓΧΟΥ

(ομιλητής:Σ.Καραμπουρνιώτη)

Σ. Καραμπουρνιώτη ¹, Σ. Σκαρέας², Ν. Γρηγοριαδου¹, Χ. Σπυριδάκη¹

¹ ΑΤΤΙΚΗ Πίττας, Διεύθυνση Διασφάλισης Ποιότητας

² ΑΤΤΙΚΗ Πίττας Τμήμα Αγορών και Ανάπτυξης Μελισσοκομίας

Το μέλι είναι ένα τρόφιμο υψηλής διατροφικής αξίας που λόγο της σύστασης του θεωρείται περισσότερο ασφαλές σε σχέση με άλλα τρόφιμα. Θα συζητήσουμε τους φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς κινδύνους που πρέπει να προβλεφθούν και να αντιμετωπιστούν, σε μια μικρή ή και μεγάλη μονάδα τυποποίησης. Γενικά, το μέλι δεν αντιμετωπίζει σοβαρούς κινδύνους αλλοίωσης ή υποβάθμισης. Η μέλισσα παράγει ένα άριστο προϊόν, επομένως η όποια παρέκκλιση οφείλεται αποκλειστικά στις διαδικασίες που ακολουθεί ο μελισσοκόμος και στη συνέχεια ο τυποποιητής.

Οι φυσικοί κίνδυνοι μπορούν να μειωθούν με προσεκτικούς μελισσοκομικούς χειρισμούς κατά τη διάρκεια του τρύγου και μέχρι την συσκευασία. Οι χημικοί κίνδυνοι αφορούν κυρίως σε επεμβάσεις του μελισσοκόμου για αντιμετώπιση ασθενειών των μελισσών, αλλά και σε εξωγενείς παράγοντες (π.χ. φυτοφάρμακα). Οι βιολογικοί κίνδυνοι αναφέρονται κυρίως σε ζυμώσεις («ξίνισμα») που οφείλονται συνήθως στις συνθήκες αποθήκευσης..

ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΜΕΛΙΟΥ: ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ & ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

(ομιλητής:Π.Γιώτσιου)

Π. Γώτσιου¹, Γ. Μοσχίδης², Μ. Δήμου³

¹ Εργαστήριο αναλυτικής χημείας, Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων

² Εργαστήριο ανάλυσης μελιού, Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου

³ Εργαστήριο Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας, Τμήμα Γεωπονίας Α.Π.Θ.

Στην εργασία παρουσιάζονται τα κύρια σημεία της μεθοδολογίας της μικροσκοπικής ή γυρεοσκοπικής εξέτασης του μελιού (μελισσοπαλυνολογική ανάλυση): παρασκευή δείγματος, αναγνώριση γυρεόκοκκων, καταμέτρηση και ερμηνεία αποτελεσμάτων. Ακόμη, συζητιούνται τα πλεονεκτήματα της ανάλυσης για την ταυτοποίηση της βοτανικής προέλευσης των μελιών και τα σημεία στα οποία μπορούν να υπεισέλθουν υποκειμενικοί παράγοντες και να υπάρχει παραλλακτικότητα μεταξύ διαφορετικών εργαστηρίων. Τέλος, τονίζεται η ανάγκη ύπαρξης πρότυπων δειγμάτων αναφοράς και γυρεολογικού άτλαντα για τη σωστή αναγνώριση των γυρεόκοκκων, καθώς και η εναρμόνιση των κριτηρίων που χρησιμοποιούν οι αναλυτές για την ερμηνεία των αποτελεσμάτων.

 

"ΔΙΑΣΤΑΣΗ" ΩΣ ΠΟΙΟΤΙΚΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΜΕΛΙΟΥ - ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

(ομιλητής:Χρ.Τανανάκη)

Χρ. Τανανάκη, Δ. Κανέλης, Β. Λιόλιος, Μ. Δήμου, Εμ. Καραζαφείρης,

Γ. Γκόρας, Α. Θρασυβούλου

Εργαστήριο Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας, Τμήμα Γεωπονίας, Σχολή Γεωπονίας Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης,

e-mail: tananaki@agro.auth.gr

Η ενζυμική δράση της διαστάσης χρησιμοποιείται ως κριτήριο ποιοτικού ελέγχου του μελιού και συχνά οι μειωμένες τιμές της συνδυάζονται με τη νοθεία και την θερμική επεξεργασία του προϊόντος. Η παράμετρος αυτή φαίνεται να παρουσιάζει μεγάλη παραλλακτικότητα και να επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες όπως, η διατροφή της μέλισσας, ο ρυθμός συλλογής, η βοτανική προέλευση, η επεξεργασία και οι θερμοκρασίες αποθήκευσης του μελιού. Το γεγονός αυτό δημιουργεί συχνά προβλήματα κατά την διάρκεια του ποιοτικού ελέγχου του μελιού.

Προκειμένου να ερευνηθεί η φυσική παραλλακτικότητα της διαστάσης, μελετήθηκαν δυνητικοί παράγοντες που μπορεί να επηρεάζουν τις τιμές αυτού του ενζύμου. Τα ερευνητικά αποτελέσματα έδειξαν μεγάλη διακύμανση της διαστάσης, τόσο μεταξύ των μελισσιών του ίδιου μελισσοκομείου, όσο και μεταξύ των πλαισίων της ίδιας κυψέλης, με την σχετική τυπική απόκλιση στην πρώτη περίπτωση να είναι μεγαλύτερη από 20% και στην δεύτερη να είναι της τάξης του 4%. Αρνητική συσχέτιση βρέθηκε μεταξύ του ρυθμού συλλογής του φυτικού χυμού και των τιμών της διαστάσης του παραγόμενου μελιού (r = -0,834, p = 0,079), γεγονός που οφείλεται στην περιορισμένη δυνατότητα επεξεργασίας και εμπλουτισμού του προϊόντος από τις μέλισσες. Στην γρήγορη συλλογή του μελιού μπορούν να αποδοθούν και οι χαμηλές τιμές διαστάσης σε ορισμένα είδη μελιού, όπως του μελιού πορτοκαλιάς και του πευκόμελου . Ακόμη και σε πειραματικά μελίσσια υψηλής δυναμικότητας (πληθυσμού 14 με 19 πλαισίων), που τοποθετήθηκαν σε πευκοδάσος κατά την διάρκεια έντονης μελιτοφορίας, το συλλεγόμενο μέλι παρουσίασε χαμηλές τιμές διαστάσης (μέσος όρος 13,8 DN). Επομένως, η χαμηλή ενζυμική δράση που παρουσιάζει το πευκόμελο και δημιουργεί προβλήματα στους μελισσοκόμους κατά τη διάθεση, αποδίδεται στην υψηλή ταχύτητα συλλογής του. Αξιοσημείωτο είναι ότι στα εικοσιτέσσερα δείγματα ανοιξιάτικου πευκόμελου συλλογής 2007, έτους που χαρακτηρίστηκε από υψηλή παραγωγή, ο μέσος όρος της διαστάσης ήταν 4,4 DN. Εκτός από την φυσική παραλλακτικότητα της διαστάσης, χαμηλές τιμές παρατηρούνται και από λανθασμένους μελισσοκομικούς χειρισμούς, όπως η τροφοδοσία κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας, η θέρμανση σε υψηλές θερμοκρασίες και η μακρόχρονη αποθήκευση του μελιού. Αυτές οι πρακτικές με κατάλληλη καθοδήγηση μπορούν να αποφευχθούν, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος. Οι φυσικές όμως αποκλίσεις της δράσης του ενζύμου διαστάση δεν μπορούν να ελεγχθούν, γι' αυτό και η χρήση του συγκεκριμένου ποιοτικού κριτηρίου του μελιού τίθεται υπό συζήτηση.

ΟΙ ΠΟΛΥΦΑΙΝΟΛΕΣ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΛΗΣ ΑΠΟ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

                          (ομιλητής:Ε.Αλυσσανδράκης)

Χ. Τράκα¹, Ε. Αλυσσανδράκης^1,2, Ειρήνη Αναστασάκη³, Π. Χαριζάνης¹ και Δ. Λαζαράκης¹

1. Εργαστήριο Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, melissa@aua.gr

2. Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων, Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κρήτης

3. Εργαστήριο Γενικής Χημείας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Η πρόπολη είναι ένα από τα πολυτιμότερα και αινιγματικά προϊόντα της μέλισσας με πολλές θεραπευτικές ιδιότητες. Έχει αποδειχθεί ότι κατέχει ένα ευρύ φάσμα βιολογικών δραστηριοτήτων (αντιμικροβιακή, αντιϊική, αντιφλεγμονώδη, αντικαρκινική, κ.λπ.), λόγω των διαφορετικών συστατικών της.

Η χημική σύνθεση της πρόπολης είναι ιδιαίτερα μεταβλητή και εξαρτάται κυρίως από την τοπική χλωρίδα. Στην παρούσα εργασία πραγματοποιήθηκε ο προσδιορισμός των ολικών φαινολικών συστατικών (ΟΦΣ) με τη μέθοδο Folin- Ciocalteau, και εκτιμήθηκε η αντιοξειδωτική ικανότητα με τις μεθόδους DPPH και ABTS 123 αιθανολικών εκχυλισμάτων πρόπολης από 15 περιοχές της Ελλάδας. Η περιεκτικότητα ΟΦΣ κυμάνθηκε μεταξύ 1 και 203 mg CAE/gr πρόπολης. Τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα είχαν τα δείγματα από τη Βοιωτία και τη μικρότερη αυτά της Λακωνίας με μέση τιμή 161,4 και 7,82 mg CAE/gr πρόπολης, αντίστοιχα. Δείγματα που συλλέχθηκαν από περιοχές με λεύκες (Βοιωτία) παρουσίασαν μεγαλύτερες τιμές.

Αντίθετα, δείγματα από περιοχές με δέντρα που παράγουν ρητίνη (Χίος), αλλά και από περιοχές με φτωχή βλάστηση (Κύθνος) είχαν πολύ χαμηλές τιμές. Αναφορικά με τη δοκιμή DPPH, η μέση τιμή για όλα τα δείγματα ήταν 874,9 mg Trolox/gr πρόπολης (εύρος τιμών 37-7899 mg Trolox/gr πρόπολης). Ενώ, η μέση τιμή της δοκιμής ΑΒΤS ήταν 832,5 mg Trolox/gr πρόπολης, (50-3552 mg Trolox/gr πρόπολης). Τη μεγαλύτερη τιμή παρουσίασαν τα δείγματα της Βοιωτίας και στις δυο μεθόδους, με τα δείγματα από τη Λακωνία να έχουν τη χαμηλότερη τιμή με τη μέθοδο DPPH και αυτά από την Κύθνο με την ABTS. Θετική γραμμική συσχέτιση παρουσιάζουν οι τρεις μέθοδοι (R² _{Folin- Ciocalteau - ABTS}=0,8399, R² _{DPPH - ABTS} =0,7189, R² _{Folin- Ciocalteau - DPPH}=0,6164). Επιπλέον, συγκρίνοντας τα δείγματα ανά εποχή συλλογής, δε βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές, τα ανοιξιάτικα ωστόσο δείγματα, είχαν χαμηλότερες τιμές.

Από τα αποτελέσματα είναι σαφές η παραλλακτικότητα δειγμάτων ελληνικής πρόπολης ως προς την περιεκτικότητα σε ΟΦΣ και το αντιοξειδωτικό τους δυναμικό είναι πολύ μεγάλη και συνδέεται άρρηκτα με την χλωρίδα της περιοχής όπου βρίσκονται οι μέλισσες.

ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΧΗΜΙΚΗΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΓΥΡΗΣ ΧΩΡΙΣ ΧΗΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

(ομιλητής:Α.Θρασυβούλου)

Β. Λιόλιος, Χρ. Τανανάκη, Μ. Δήμου, Δ. Κανέλης, Α. Θρασυβούλου

Εργ. Μελισσοκομίας_Σηροτροφίας , ΑΠΘ

Είναι αρκετά δύσκολο να προσδιοριστεί γενικά η χημική σύνθεση της γύρης, γιατί αποτελείται από σβώλους γύρης που προέρχονται από διαφορετικά φυτά. Το κάθε φυτό δίνει γύρη με διαφορετική χημική σύσταση. Ακόμα και η γύρη η οποία συλλέγεται από το ίδιο μελίσσι στην ίδια τοποθεσία διαφέρει στις διάφορες εποχές λόγω των διαφορών που υπάρχουν στην βοτανική προέλευση των σβώλων γύρης που αποτελούν το τελικό προϊόν. .

Έχοντας αυτά υπόψη, αναπτύξαμε μέθοδο με την οποία μπορούν να διαπιστωθούν τα βασικά συστατικά της γύρης χωρίς χημική ανάλυση. Η μέθοδος στηρίζεται στον διαχωρισμό των σβώλων γύρης που αποτελούν ένα συγκεκριμένο δείγμα, τον υπολογισμό της αναλογίας συμμετοχής των σβώλων αυτών στο μείγμα και τη βοτανική τους προέλευση. Με βάσει τα στοιχεία αυτά υπολογίζεται η χημική σύνθεση της γύρης από την τράπεζα δεδομένων που δημιούργησε το Εργαστήριο Μελισσοκομίας αναλύοντας τη γύρη των κυριότερων μελισσοκομικών φυτών της χώρας.

Η εφαρμογή της μεθόδου προϋποθέτει ότι η γύρη ενός φυτού που συλλέγεται από διαφορετικές περιοχές έχει παρόμοια σύσταση. Για να διαπιστωθεί εάν η συνθήκη αυτή ισχύει συλλέχτηκε γύρη από λαδανιά (Cistus sp.) και σιναπιού (Sinapis sp) από 11 διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας, καθώς επίσης και από 2 περιοχές της Κύπρου και δύο της Βουλγαρίας και αναλύθηκαν όσο αφορά τις πρωτεΐνες, τα λιπίδια, τα ζάχαρα και εννέα διαφορετικά ιχνοστοιχεία, Βρέθηκε ότι οι πρωτεΐνες, τα λιπίδια και 4 από τα ιχνοστοιχεία (P, Mg, K, Ca) δεν διέφεραν σημαντικά και άρα η μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί. Αντίθετα βρέθηκε ότι η γύρη του ιδίου φυτού που συλλέγεται από διαφορετικές περιοχές της χώρας διαφέρει σημαντικά όσο αφορά τα ζάχαρα και τα ιχνοστοιχεία Na, Cu, Fe, Zn M και Μn. Οι διαφορές στα ζάχαρα οφείλονται στο μέλι ή το νέκταρ που οι μέλισσες χρησιμοποιούν για να σχηματίσουν τους σβώλους γύρης και να τους «πακετάρουν» στα καλάθια των πίσω ποδιών τους. Επειδή το νέκταρ αυτό διαφέρει από περιοχή σε περιοχή εμφανίζονται επίσης διαφορές και στη σύσταση της γύρης όσο αφορά τους υδατάνθρακες.

Στη συνέχεια των πειραμάτων σε 11 δείγματα γύρης εφαρμόστηκε η παραπάνω μεθοδολογία για να βρεθούν οι πρωτεΐνες και τα λιπίδιά τους, χωρίς χημική ανάλυση. Στην συνέχεια τα 11 δείγματα αναλύθηκαν χημικά και τα αποτελέσματα συγκρίθηκαν με εκείνα της πρόβλεψης. Οι διαφορές μεταξύ της πρόγνωσης και του αποτελέσματος της χημικής σύστασης ήταν στατιστικά μη σημαντικές αποδεικνύοντας έτσι ότι μπορεί να εφαρμοστεί η μέθοδος. Η ολοκλήρωση της μελέτης αυτής θα βοηθήσει στον γρήγορο προσδιορισμό της γύρης χωρίς την χρονοβόρα εργαστηριακή ανάλυση και θα μπορεί να εφαρμοστεί και σε εργαστήρια που στερούνται των απαραίτητων επιστημονικών οργάνων ανάλυσης.

Το Εργαστήριο Μελισσοκομίας επεκτείνει την μέθοδο αυτή στις βιταμίνες, τα αμινοξέα και άλλα συστατικά της γύρης σε συνεργασία με Πανεπιστήμια και Ινστιτούτα άλλων χωρών. Η έρευνα αυτή γίνεται με αποκλειστικούς πόρους του Εργαστηρίου Μελισσοκομίας, ΑΠΘ και δεν έχει χρηματοδοτηθεί από κανένα φορέα.

ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΠΟΛΤΟΥ

                      (ομιλητής:Π.Μπαγιάτης)

Π. Μπαγιάτης, Ε. Λαζαρίδου, Δ. Λάππα, Ε. Καλαντζή, Α. Τσούνης

Πανελλήνιος Σύνδεσμος Επαγγελματιών Μελισσοκόμων Βασιλοτρόφων- Παραγωγών Βασιλικού πολτού & Λοιπών προϊόντων κυψέλης

Επαγγελματίες Μελισσοκόμοι από όλη τη χώρα συγκεντρώθηκαν και δημιούργησαν τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Επαγγελματιών Μελισσοκόμων Βασιλοτρόφων- Παραγωγών Βασιλικού πολτού & Λοιπών προϊόντων κυψέλης, πριν από 6 χρόνια. Σκοπός του Συνδέσμου είναι μεταξύ άλλων να βρεθεί λύση στο πρόβλημα παραγωγής και διάθεσης του Ελληνικού βασιλικού πολτού (ΒΠ) και της γύρης. Για τα δύο αυτά προϊόντα ως γνωστό, δεν υπάρχουν ποιοτικά κριτήρια και δεν καλύπτονται από στοιχειώδης νομοθετικές διατάξεις με αποτέλεσμα να μην διασφαλίζεται η αγνότητα, η ασφάλειά και η αυθεντικότητά τους.

Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα ο Σύνδεσμος ζήτησε την συνεργασία των ερευνητικών κέντρων της χώρας. Αποτέλεσμα της δραστηριότητας αυτής, προέκυψε συνεργασία με το Εργαστήριο Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας του ΑΠΘ. Ακολούθησε προσπάθεια 6 χρόνων, όπου τα μέλη του Συνδέσμου, τηρώντας ένα αυστηρό πρωτόκολλο συνεργασίας απέστειλαν στο εργαστήριο για συνεχείς χρονιές δείγματα ΒΠ και γύρης από τα περισσότερα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας. Το Εργαστήριο Μελισσοκομίας, ανέπτυξε μεθόδους για τον προσδιορισμό της γεωγραφικής προέλευσης των προϊόντων αυτών το οποίο απαιτεί τουλάχιστο 3 χρόνια συνεχούς παρακολούθησης, δειγματοληψίας και ανάλυσης.

Την προσπάθεια αυτή βοήθησε και το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠ.Α.Α.Τ.) το οποίο επιδότησε τις τελευταίες τρεις χρονιές τα έξοδα ανάλυσης των δειγμάτων. Αποτέλεσμα της δραστηριότητας αυτής είναι, σήμερα αρκετοί συνάδελφοι να έχουν πιστοποιήσει την γνησιότητα και την γεωγραφική προέλευση του βασιλικού πολτού που παράγουν. Με τους συναδέλφους αυτούς υπογράφηκε σύμβαση σύμφωνα με την οποία θα ακολουθούν συγκεκριμένο τρόπο παραγωγής και θα δέχονται τακτικούς και έκτακτους ελέγχους που θα διασφαλίζουν την προέλευση και τη γνησιότητά των προϊόντων τους.

Παράλληλα το Εργαστήριο Μελισσοκομίας ανέλυσε τα φυσικοχημικά, οργανοληπτικά και μικροσκοπικά χαρακτηριστικά των δειγμάτων ΒΠ και γύρης, τα συνέκρινε με αντίστοιχα δείγματα που προέκυψαν από αυστηρό πειραματισμό και κατάθεσε στις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠ.Α.Α.Τ. προτάσεις για τα ποιοτικά κριτήρια του Ελληνικού ΒΠ και της γύρης. Η εξέλιξη αυτή μας φέρνει πολύ κοντά στην επιζητούμενη λύση για νομοθετική κάλυψη των προϊόντων κυψέλης και την πάταξη της παραπλάνησης του καταναλωτή από τις ελληνοποιήσεις.

Η στενή αυτή συνεργασία επιστημόνων και παραγωγών δείχνει τα οφέλη που μπορούν να έχουν οι μελισσοκόμοι παραγωγοί όταν συμβάλουν και συμμετέχουν στην επιστημονική έρευνα , οφέλη που τα μέλη του Συνδέσμου μας απολαμβάνουν.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ TA ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΠΟΛΤΟΥ

(ομιλητής:Α.Θρασυβούλου)

Δ. Κανέλης, Χρ. Τανανάκη, Β. Λιόλιος, Μ. Δήμου, Γ. Γκόρας,

Ε. Καραζαφείρης, Α. Θρασυβούλου

Εργαστήριο Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

www.beelab.gr

Παρά το γεγονός ότι ο Βασιλικός Πολτός (ΒΠ) αποτελεί μια σημαντική πηγή εισοδήματος για τον μελισσοκόμο εντούτοις η διακίνηση και εμπορία του παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα γιατί το προϊόν δεν καλύπτεται από αποδεκτά ποιοτικά κριτήρια με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ελεγχτεί η αυθεντικότητα, η ποιότητα και η ασφάλειά του.

Χώρες όπως η Βουλγαρία, η Τουρκία, η Ιαπωνία, η Πολωνία, η Βραζιλία και πιθανόν μερικές άλλες κάλυψαν το κενό αυτό με εθνικές αποφάσεις. Παράλληλα ο Διεθνής Οργανισμός για το Μέλι (ΙΗC) πρότεινε ποιοτικά κριτήρια που θα μπορούσαν να γίνουν διεθνώς αποδεκτά και να εφαρμοστούν σ’ όλες τις χώρες. Μελετώντας τις εθνικές προδιαγραφές και τις προτάσεις του IHC διαπιστώνεται ότι υπάρχουν τόσο μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ τους, ώστε η εφαρμογή τους θα δημιουργούσαν αξεπέραστες δυσκολίες στην εμπορία και διακίνηση του προϊόντος.

Στην Ελλάδα, δεν υπάρχουν ποιοτικά κριτήρια για κανένα προϊόν της μέλισσας εκτός του μελιού. Το Εργαστήριο Μελισσοκομίας-ΑΠΘ ανάλαβε να υποβάλλει πρόταση για τον καθορισμό των ποιοτικών κριτηρίων του ΒΠ και της γύρης. Για το σκοπό αυτό μελέτησε τους παράγοντες που πιθανόν να επηρεάσουν τη σύσταση του ΒΠ (τροφοδοσίες, γεωγραφική και βοτανική προέλευση, εποχιακές διακυμάνσεις κ.ά) και παράλληλα συνέλεξε μεγάλο αριθμό δειγμάτων από διαφορετικές περιοχές της χώρας ώστε να διαπιστώσει την φυσική παραλλακτικότητα που υπάρχει στα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά του. Η έρευνα ολοκληρώθηκε και υποβλήθηκε πρόταση στο ΥΑΑΤ με τα ποιοτικά κριτήρια του ΒΠ τον Ιανουάριο του 2014. Αναμένεται συζήτηση με τους αρμόδιους φορείς του Υπουργείου και τους φορείς των μελισσοκόμων.

Τα προτεινόμενα όρια για τον ελληνικό ΒΠ, διαφέρουν σε αρκετά σημεία από τα προτεινόμενα όρια του IHC και των εθνικών προδιαγραφών άλλων χωρών. Οι διαφορές οφείλονται σ’ ότι τα μέχρι σήμερα εθνικά πρότυπα άλλων χωρών βασίστηκαν σε μεθόδους ανάλυσης παλαιότερων ετών όπως της Βουλγαρίας (1984), Πολωνίας (1996) και Τουρκίας (2000), σε μικρό αριθμό δειγμάτων και δεν έλαβαν υπόψη τους παράγοντες εκείνους που πιθανόν να επηρεάσουν τη σύνθεση του προϊόντος.

Το πρόγραμμα αυτό επιδοτήθηκε μερικώς από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΑΑΤ) .

 Οι περιλήψεις των ομιλιών στην ιστοσελίδα της 
Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας. 

Οι ηχογραφημένες ομιλίες βρίσκονται στην ιστοσελίδα
Βυσσινί Μέλισσα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΤΗ ΠΡΑΞΗ 5η συνεδρία

^5η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Mελισσοκομική χλωρίδα - Μελιτογόνα έντομα

ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗ ΧΛΩΡΙΔΑ ΘΕΜΕΛΙΟ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ

(ομιλητής:B.Λιάκος)

Β. Λιάκος

Π. Καθηγητής Κτηνιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ

Σύμφωνα με το βιοϊατρικό μοντέλο η υγεία αποτελεί έκφραση της φυσιολογικής λειτουργίας των οργάνων και των συστημάτων που χαρακτηρίζουν κάθε έμβιο οργανισμό. Η υγεία στη μέλισσα χαρακτηρίζεται από τη φυσιολογική λειτουργία των οργάνων της και των συστημάτων της. Η έννοια της υγείας στον πολυοργανισμό μελίσσι είναι κάτι πιο σύνθετο και εκφράζεται με τη δυνατότητα φυσιολογικής εκτέλεσης των κοινωνικών λειτουργιών του σε αρμονία με το περιβάλλον.

Οι βασικές κοινωνικές λειτουργίες μελισσιού είναι η συλλογή και αποθήκευση τροφών, η εκτροφή γόνου και ανανέωση του πληθυσμού, η εκτροφή αναπαραγωγικών ατόμων, η ρύθμιση της θερμοκρασίας του μελισσιού και η άμυνα του μελισσιού. Οι λειτουργίες αυτές είναι στενά συνδεμένες με το περιβάλλον (κλίμα, καιρικές συνθήκες, μελισσοκομική χλωρίδα). Η έλλειψη μελισσοκομικής χλωρίδας, δεν επιτρέπει τη φυσιολογική συλλογή και αποθήκευση τροφών. Η ελλειπής σε ποσότητα ή και ποιότητα τροφή επηρεάζει ανάλογα την εκτροφή του γόνου και μεταβάλει τη δημογραφική σύνθεση του πληθυσμού. Η διατήρηση της δημογραφικής ισορροπίας, είναι πρωταρχικής σημασίας για την υγεία του μελισσιού.

Το μελίσσι έχει τη δυνατότητα στην περίπτωση που εξωτερικοί παράγοντες μεταβάλουν τη δημογραφική του σύνθεση, να κάνει διορθωτικές ενέργειες και να αποκαθιστά σταδιακά τη δημογραφική του ισορροπία. Αν η δημογραφική σύνθεση μεταβληθεί δραματικά και το μελίσσι δεν μπορεί να εξισορροπήσει την κατάσταση, αυτό εξασθενεί, εμφανίζει ποικίλα προβλήματα και τελικά χάνεται. Πολύ συχνά οι μελισσοκόμοι αλλά και οι ειδικοί επιστήμονες αποδίδουν την απώλεια σε κάποια ασθένεια ή ασθένειες που προσβάλουν δευτερογενώς το μελίσσι και όχι στην πραγματική αιτία.

Υπάρχει στενή σχέση μεταξύ μέλισσας και μελισσοκομικών φυτών, η οποία για τα μελίσσια είναι σχέση απόλυτης εξάρτησης, δεδομένου ότι και οι πιο πλήρεις λεγόμενες μελισσοτροφές, δεν εξασφαλίζουν όλα τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για τη σωστή διατροφή και την ανάπτυξη του μελισσιού. Οι έντονες κλιματικές μεταβολές των τελευταίων χρόνων αλλά και άλλες ανθρωπογενείς αιτίες έχουν μειώσει δραματικά τη μελισσοκομική χλωρίδα παγκόσμια, αν δεν βρεθούν λύσεις για την αποκατάστασή της, η μελισσοκομία, ιδιαίτερα η επαγγελματική κινδυνεύει να αφανισθεί.

Καθήκον της μελισσοκομικής επιστημονικής κοινότητας είναι να ρίξει όλο το βάρος της έρευνάς της στην εξεύρεση πρακτικά εφαρμόσιμων λύσεων και των μελισσοκόμων να μεριμνήσουν για την δημιουργία μελισσοκομικής χλωρίδας με δικές τους δαπάνες.



 

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΓΥΡΕΟΔΟΤΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ

ΠΡΩΤΕΪΝΙΚΗ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑ

(ομιλητής:B.Λιόλιος)

B. Λιόλιος, Χρ. Τανανάκη, Μ. Δήμου, Δ. Κανέλης, Γ. Γκόρας, Εμ. Καραζαφείρης,

Μ.-Α. Ροδοπούλου, Α. Θρασυβούλου

Εργαστήριο Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας, Σχολή Γεωπονίας,

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Η υπάρχουσα βιβλιογραφία κατατάσσει τη συλλεγόμενη από τις μέλισσες γύρη ως «υψηλής» ή «χαμηλής» ποιότητας σύμφωνα με την περιεκτικότητά της σε πρωτεΐνες. Ωστόσο, μια αξιολόγηση των φυτικών ειδών βασιζόμενη αποκλειστικά στο ποσοστό πρωτεϊνών της γύρης τους μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένα συμπεράσματα. Για παράδειγμα, η παρουσία κάποιων γυρεοδοτικών φυτών με γύρη «χαμηλής» πρωτεϊνικής αξίας, σε χρονικά διαστήματα όπου παρατηρείται περιορισμένη διαθεσιμότητα γύρης, κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική για την ανάπτυξη των μελισσών. Αντιθέτως, η πρωτεϊνική συνεισφορά ενός γυρεοδοτικού φυτού με γύρη «πλούσια» σε πρωτεΐνες, σε μία περίοδο όπου υπάρχει αφθονία ανθισμένων ειδών, μετριάζεται δεδομένου ότι υπάρχουν εναλλακτικές διαθέσιμες πηγές για να καλύψει το μελίσσι τις διατροφικές του ανάγκες.

Στα πλαίσια της παρούσας έρευνας θεωρήθηκε σημαντικό, εκτός από την περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες, να ληφθεί υπ’ όψιν και η συνολική ποσότητα γύρης που συλλέχθηκε από κάθε είδος, η οποία σχετίζεται με την αφθονία των φυτών στην περιοχή, τη διάρκεια άνθησης, και την εποχή συλλογής (άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο).Όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα, οι προτιμήσεις των μελισσών δε σχετίζονται με το πρωτεϊνικό περιεχόμενο των διαφόρων ειδών. Αντιθέτως, η αφθονία των ειδών σε μια περιοχή, η διάρκεια άνθησής τους και η εποχή επηρεάζουν σημαντικά τη συλλεγόμενη ποσότητα γύρης και επομένως και την προσφορά πρωτεϊνών στη κυψέλη. Ένας μικρός αριθμός φυτικών ειδών συμβάλλει σημαντικά στην κάλυψη των πρωτεϊνικών αναγκών των μελισσών. Από 46 φυτικά είδη, μόνο τα 14 συνεισέφεραν το 88.8% των συνολικών πρωτεϊνών.

Το ποσοστό πρωτεϊνών στα εξεταζόμενα είδη γύρης κυμάνθηκε από 13.91% έως 25.52%. Γύρη από φυτά που ανθίζουν την άνοιξη παρουσίασε υψηλότερο ποσοστό πρωτεϊνών (20% - 24.7%) από αυτά του καλοκαιριού (15.1% - 19.9%) και του φθινοπώρου (19.3% - 23.1%). Η αυξημένη συλλογή γύρης που παρατηρήθηκε την άνοιξη σε συνδυασμό με την υψηλή περιεκτικότητα πρωτεϊνών πιθανότατα εξηγεί την έντονη αύξηση του πληθυσμού και του γόνου την περίοδο αυτή.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΣΤΟΙΧΕΙΟΘΕΤΗΣΗ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΠΡΟΓΝΩΣΗΣ ΜΕΛΙΤΟΕΚΚΡΙΣΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΥΚΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΛΑΤΟ»,

ΝΕΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

(ομιλητής:Σ.Γούναρη)

Σ. Γούναρη

Εργ. Μελισσοκομίας, Ινστ. Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων,

ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ»

Το ερευνητικό πρόγραμμα, στο οποίο αναφέρεται η εισήγηση χρηματοδοτήθηκε από το Υπ.ΑΑ&Τ, μέσω του Καν (ΕΚ) 1234/2007-Δράση 6.1. «Εφαρμοσμένη έρευνα» κατά τη διετία 2012-2013 και είναι και στα χρηματοδοτούμενα προγράμματα της τριετίας 2014-2016. Συνεργαζόμενοι φορείς εκτός από το Εργ. Εδαφολογίας του ΙΔΜΟ, είναι το Εργ. Μελισσοκομίας του ΑΠΘ, το Αστεροσκοπείο Αθηνών και το Εθνικό Καποδιστριακό Παν. Αθηνών, το Χημικό τμήμα. Πολύτιμοι επίσης συνεργάτες μελισσοκόμοι που δραστηριοποιούνται στις περιοχές που παρακολουθούνται.

Σκοπός του προγράμματος η διερεύνηση των παραγόντων που επηρεάζουν την μελιτοέκκριση των μελιτογόνων εντόμων του πεύκου και του ελάτου. Στόχος του η στοιχειοθέτηση μοντέλου πρόβλεψης της μελιτοέκκρισης και ενημέρωσης των μελισσοκόμων.

Το μέλι μελιτώματος (πεύκου και ελάτου) είναι το προϊόν που παράγεται από ένα σύστημα φυσικό που το απαρτίζουν, τα δέντρα, τα μελιτογόνα έντομα, οι μέλισσες και ο μελισσοκόμος και επηρεάζεται άμεσα από τις κλιματολογικές συνθήκες.

Στην εισήγηση παρουσιάζονται στοιχεία αναφορικά με την φυσιολογία των δέντρων και την βιολογία των μελιτογόνων εντόμων, σε σχέση με τις κλιματικές συνθήκες, τα τελευταία 3 χρόνια.

 Οι περιλήψεις των ομιλιών στην ιστοσελίδα της 
Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας. 

Οι ηχογραφημένες ομιλίες βρίσκονται στην ιστοσελίδα
Βυσσινί Μέλισσα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΤΗ ΠΡΆΞΗ 4η συνεδρία

Γ’ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ

Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΠΡΑΞΗ
 

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

ΣΑΒΒΑΤΟ: 15 Νοεμβρίου 2014

4^η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Mέλισσα και περιβάλλον

Ταχύρρυθμες εκπαιδεύσεις μελισσοκομίας από τον ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ», Τάσεις & Προοπτικές

(ομιλητής:Α. Μαλλή)

 

ΟΙ ΕΠΙΚΟΝΙΑΣΤΕΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ:      ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΕΣ 

(ομιλητής:Θ.Πετανίδου)

Θεοδώρα Πετανίδου

Εργαστήριο Βιογεωγραφίας & Οικολογίας

Τμήμα Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

E-mail: t.petanidou@aegean.gr

To Αιγαίο χαρακτηρίζεται ως παγκόσμιο hotspot ποικιλότητας επικονιαστών, μεταξύ των οποίων ποσοτικά και ποιοτικά κυριαρχούν, οι άγριες μέλισσες, οι συρφίδες και οι βομβυλίδες. Από την άλλη, η Ελλάδα είναι ίσως η μόνη χώρα της Ευρώπης η οποία δεν διαθέτει εθνικό κατάλογο και γνώση για την κατανομή των επικονιαστών της.

Στην ομιλία θα παρουσιασθούν τα έως τώρα ληφθέντα αποτελέσματα του έργου «Οι επικονιαστές του Αιγαίου: βιοποικιλότητα και απειλές – The Pollinators of the Aegean Archipelago: diversity and threats (Pol-Aegis)» ένα ερευνητικό έργο υλοποιείται από το 2012 στο Εργαστήριο Βιογεωγραφίας & Οικολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στη Μυτιλήνη. Εκτός από την απόκτηση πρωτογενούς γνώσης που αφορά στην βιοποικιλότητα (οικολογική, γενετική) και την κατανομή (βιογεωγραφία) των επικονιαστών του νησιωτικού Αιγαίου, το έργο στοχεύει στη μελέτη των απειλών που ενδέχεται να αφορούν στους επικονιαστές του Αιγαίου, με απώτερο στόχο την εφαρμογή φιλικών προς τους επικονιαστές διαχειριστικών πρακτικών στη χώρα μας και τη Μεσόγειο γενικότερα. Επίσης, στοχεύει στη δημιουργία υποδομών (εμπλουτισμός της Μελισσοθήκης του Αιγαίου, της συστηματικής συλλογής αναφοράς άγριων μελισσών και άλλων εντόμων επικονίασης που είναι εγκατεστημένη στο παραπάνω Εργαστήριο), όπως και ταξινομικού κεφαλαίου (κλείδες αναγνώρισης των Συρφίδων της Ελλάδος, εκπαίδευση νέων στην αναγνώριση και ταξινομική εντόμων-επικονιαστών) για την ενίσχυση της σχετικής έρευνας στην Ελλάδα.


 

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΠΟΥ ΔΙΕΠΕΙ ΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ

(ομιλητής:E.Κολοκοτρώνη)

Ε. Κολοκοτρώνη

Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων

Διεύθυνση Ζωικής Παραγωγής & ΑΠΑ

Τμήμα Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας

Η μελισσοκομία είναι ένας σημαντικός κλάδος της πρωτογενούς παραγωγής, αποτελεί επαγγελματική διέξοδο και στηρίζει το οικογενειακό εισόδημα.

Το ευνοϊκό κλίμα που επικρατεί στη χώρα μας, η ιδιαίτερα πλούσια μελισσοκομική χλωρίδα και το υψηλό επίπεδο τεχνογνωσίας παρέχουν τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης του τομέα. Οι επιχορηγήσεις στον κλάδο είναι καθοριστικής σημασίας. Τα κοινοτικά προγράμματα αποτελούν τα εργαλεία στήριξης των μελισσοκόμων για την ανάπτυξη της παραδοσιακής αυτής απασχόλησης, τη μείωση του κόστους παραγωγής και τη βελτίωση του εισοδήματος τους.

Το πρόγραμμα Μελισσοκομίας, είναι ένα τριετές επαναλαμβανόμενο εθνικό πρόγραμμα για τη βελτίωση των συνθηκών παραγωγής και εμπορίας των προϊόντων μελισσοκομίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι δράσεις που περιλαμβάνονται είναι η τεχνική στήριξη των μελισσοκόμων μέσω της λειτουργίας των Κέντρων Μελισσοκομίας, η αντικατάσταση των παλιών και φθαρμένων κυψελών με νέες, οι δαπάνες μετακίνησης των μελισσοσμηνών, τα εκπαιδευτικά σεμινάρια, η προώθηση του μελιού και των λοιπών προϊόντων της κυψέλης, οι αναλύσεις στο μέλι, η λειτουργία του Ηλεκτρονικού Δικτύου Μελισσοκομίας – Melinet, και τέλος η εκπόνηση ερευνητικών προγραμμάτων στον τομέα της μελισσοκομίας και των μελισσοκομικών προϊόντων.

Στα πλαίσια του κοινοτικού καθεστώτος των ειδικών μέτρων για τη στήριξη της γεωργίας στα μικρά νησιά του Αιγαίου Πελάγους υλοποιείται το πρόγραμμα πρωτοβουλιών από τους Μελισσοκομικούς Συνεταιρισμούς.

Η επιχειρηματικότητα των μελισσοκόμων ενθαρρύνεται επίσης στα πλαίσια του προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης.

Η δυνατότητα επενδύσεων για τον εκσυγχρονισμό των μελισσοκομικών εκμεταλλεύσεων και η αξιοποίηση των ενισχύσεων στην μεταποίηση, τυποποίηση και συσκευασία, έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της προστιθέμενης αξίας και της ανταγωνιστικότητας του μελιού και των λοιπών προϊόντων κυψέλης. Τα κίνητρα για την εγκατάσταση νέων γεωργών είναι ένα εξίσου σημαντικό και χρήσιμο μέτρο, καθώς τα τελευταία χρόνια η εκδήλωση ενδιαφέροντος για ενασχόληση στον τομέα είναι εντυπωσιακή.

Οι συστηματικές προσπάθειες για τη στήριξη του κλάδου της μελισσοκομίας, ο αποτελεσματικός συντονισμός όλων των ενεργειών για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και την επίτευξη των στόχων για την ανάπτυξη του τομέα, θα οδηγήσουν στην παραγωγή ανταγωνιστικών προϊόντων και στην εύστοχη προώθηση τους. 

ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ Β. Α. ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ:

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ

(ομιλητής:Π.Παναγιωτόπουλος)

Κυριάκος Π. Παναγιωτόπουλος

Καθηγητής

Εργαστήριο Εδαφολογίας, Τμήμα Γεωπονίας

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Στη Β. Α. Χαλκιδική, μια δασική περιοχή έκτασης 317.000 στρεμμάτων μαζί με βιομηχανικές εγκαταστάσεις και εξοπλισμό, οχήματα, οικίσκους και πολλά άλλα παραχωρήθηκε το 2004 στην εταιρεία ‘Ελληνικός Χρυσός ΑΕ’ έναντι 11 εκατομμυρίων Ευρώ, τίμημα που θεωρήθηκε πολύ μικρό ακόμη και από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σε αυτή την περιοχή ξεκίνησαν από το 2011 προπαρασκευαστικές εργασίες κατ’ αρχήν στη θέση Σκουριές όπου θα πραγματοποιηθεί επιφανειακή και υπόγεια εξόρυξη πετρώματος (146 εκατομμύρια τόνοι) το οποίο περιέχει 0,89 γραμμάρια χρυσού ανά τόνο και 0,56 % χαλκό. Στο πέτρωμα όμως υπάρχουν και όλα σχεδόν τα βαρέα μέταλλα (ΒΜ) τα οποία ως γνωστόν έχουν τοξικές επιδράσεις σε φυτά, ζώα και ανθρώπους. Επίσης, θα κατασκευαστεί ένα εργοστάσιο εμπλουτισμού και δύο φράγματα ύψους περίπου 140 μέτρων για το σχηματισμό λεκανών απόθεσης των αποβλήτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η δυναμικότητα του εργοστασίου θα είναι 24.000 τόνοι πετρώματος την ημέρα από το οποίο, μετά την επεξεργασία, το 98 % θα μετατραπεί σε απόβλητο. Κατά την επιφανειακή εξόρυξη θα χρησιμοποιούνται 4 - 6 τόνοι εκρηκτικών την ημέρα και θα εκλύονται χιλιάδες τόνοι σκόνης πετρώματος. Ταυτόχρονα, θα προκληθεί προ-αποστράγγιση της περιοχής με την ανόρυξη 9 γεωτρήσεων πολύ μεγάλου βάθους.

Όλα τα προηγούμενα θα προκαλέσουν ξήρανση του δάσους και σταδιακή ερημοποίηση της περιοχής καθώς και σοβαρές επιπτώσεις, λόγω ρύπανσης από ΒΜ, στα εδάφη, στα νερά και στην ατμόσφαιρα της περιοχής. Επομένως, σοβαρές επιπτώσεις θα παρουσιαστούν στη Γεωργία, στην Κτηνοτροφία και στη Μελισσοκομία. Συγκεκριμένα, σκόνη πετρώματος από την ατμόσφαιρα θα καλύψει τα φύλλα των φυτών και θα παρεμποδίζει τη διαπνοή και τη φωτοσύνθεση ενώ τα ΒΜ που βρίσκονται στη σκόνη θα απορροφώνται από τα φύλλα. Επιπλέον, καθώς τόσο το έδαφος όσο και το νερό θα ρυπανθούν με ΒΜ, αυτά θα προσλαμβάνονται από τις ρίζες των φυτών. Έτσι, τα ΒΜ θα συσσωρεύονται σε όλους τους ιστούς των φυτών αλλά και στο νέκταρ και στη γύρη. Σε τέτοιες συνθήκες, τα φυτά θα εμφανίζουν μικρή ανάπτυξη, πρόωρη γήρανση και μάρανση ενώ οι σπόροι τους θα έχουν μικρή φυτρωτική ικανότητα. Οι επιπτώσεις αυτές θα εμφανιστούν τόσο στη φυσική βλάστηση όσο και στα καλλιεργούμενα φυτά.

Η ρύπανση του αέρα, του νερού και των ζωοτροφών με ΒΜ θα έχει συνέπειες στην ανάπτυξη, υγεία και επιβίωση όλων των ζώων. Χαρακτηριστικές επιπτώσεις είναι οι παθήσεις του ήπατος και των νεφρών, η τύφλωση και γενετικές ανωμαλίες ή αποβολές εμβρύων ενώ όλα τα ζωικά προϊόντα θα είναι επιβαρυμένα με ΒΜ.

Οι επιπτώσεις της μεταλλευτικής δραστηριότητας στη Μελισσοκομία οφείλονται: α) στη σκόνη μεταλλεύματος με τα ΒΜ που θα επικαθήσει στο μελίτωμα της πεύκης και της δρυός και θα δημιουργήσει ένα ιδιαίτερα αρνητικό περιβάλλον για τη διατροφή και επιβίωση των μελισσών, β) στα επιβαρυμένα με ΒΜ νέκταρ και γύρη που θα μεταφέρονται από τις μέλισσες στην κυψέλη με αποτέλεσμα να δηλητηριάζεται ο γόνος, να μειώνεται ο πληθυσμός των μελισσών και τελικά να χάνεται ολόκληρο το μελίσσι και γ) στην εμφάνιση διαφόρων ενδημικών ασθενειών όταν οι μέλισσες καταπονηθούν λόγω ρύπανσης του περιβάλλοντος με ΒΜ. Θα πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι η Μελισσοκομία στη Χαλκιδική έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς υπάρχουν περισσότεροι από 800 μελισσοκόμοι (οι μισοί από τους οποίους είναι επαγγελματίες), μεγάλη πυκνότητα κυψελών και περισσότερες από 150.000 κυψέλες που ο αριθμός τους αυξάνει πολύ περισσότερο το Φθινόπωρο που μεταφέρονται στη Χαλκιδική κυψέλες από την υπόλοιπη Ελλάδα.

 Οι περιλήψεις των ομιλιών στην ιστοσελίδα της 
Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας. 

Οι ηχογραφημένες ομιλίες βρίσκονται στην ιστοσελίδα
Βυσσινί Μέλισσα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΤΗ ΠΡΑΞΗ 3η συνεδρία

3^η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Εχθροί του μελισσιού

ΜΙΚΡΟ ΣΚΑΘΑΡΙ ΚΥΨΕΛΗΣ (Aethina tumida) (ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΗ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ)

(ομιλητής:K.Ουρειλίδης)

Κ. Ουρεϊλίδης

Κτηνιατρικό Εργαστήριο Καβάλας, Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, chridbad@gmail.com

Το Μικρό Σκαθάρι Κυψελών (ΜΣΚ), Aethina tumida, Murray 1867 (Coleoptera: Nitidulidae) αποτελεί ενδημικό παράσιτο, μικρής σημασίας για τις κοινωνικές μέλισσες αυτόχθονες της υπο- Σαχάριας περιοχής της Αφρικής. Σε σημαντικό πρόβλημα εξελίχτηκε όταν "απέδρασε" από την Αφρική και εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ όπου προκάλεσε σοβαρές απώλειες στην ευρωπαϊκή μέλισσα (A. mellifera).

Υπό το φάσμα της πρόσφατης άφιξής του ΜΣΚ στην Ευρώπη (Ιταλία, επαρχία Reggio Calabria, Σεπτέμβριος 2014) και υπό τον κίνδυνο της επικείμενης εγκατάστασής του στην Ελλάδα, ο έγκαιρος εντοπισμός του παρασίτου είναι ζήτημα ζωτικής σημασίας. Για τον παραπάνω λόγο απαιτείται πρόγραμμα επιτήρησης ιδιαίτερα σε περιοχές υψηλού κινδύνου όπως π.χ. λιμάνια, αεροδρόμια, συνοριακοί σταθμοί.

Η διάγνωση του ΜΣΚ πραγματοποιείται εργαστηριακά μετά από μορφολογική ταυτοποίηση ενηλίκου σκαθαριού ή της προνύμφης του. Απαραίτητη είναι και η διαφοροποίηση του ενήλικου A. tumida από άλλα είδη της οικογένειας Nitidulidae όπως π.χ. το Cychramus luteus, Carpophilus lugubris καθώς και της προνύμφης του από αυτές του κηρόσκορου (Galleria mellonella, Achroia grisella). Στην περίπτωση που εγκατασταθεί το ΜΣΚ σε μια περιοχή θα πρέπει οι μελισσοκόμοι να υιοθετήσουν διάφορες τεχνικές αντιμετώπισης του προβλήματος. Για το σκοπό αυτό γίνεται χρήση διαφόρων διαχειριστικών μέτρων, μηχανικών μέσων παγίδευσης, χημικών μέσων και βιολογικών μέτρων.

ΕΙΔΗ ΣΦΗΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

(ομιλητής:Ε. Παπάς)

Ε. Παπάς, Π. Χαριζάνης, Δ. Λαζαράκης

Εργαστήριο Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, vespula@aua.gr, melissa@aua.gr

Οι σφήκες (Hymenoptera:Vespidae) ως κοινωνικά έντομα, παρέχουν σημαντικές υπηρεσίες επικονίασης στα οικοσυστήματα, ενισχύοντας τη βιοποικιλότητα. Ταυτόχρονα πολλά είδη σφηκών ως αρπακτικά συμβάλλουν στον περιορισμό επιβλαβών ειδών εντόμων για τη γεωργία. Από την άλλη πλευρά όμως, προκαλούν μεγάλες ζημιές και στη χώρα μας, τόσο στη γεωργία (δενδροκομία, αμπελουργία), όσο και στη μελισσοκομία ως αρπακτικά της μέλισσας.

Εφόσον οι σφήκες στον Ελλαδικό χώρο δεν έχουν μελετηθεί με συστηματικό τρόπο, το Εργαστήριο Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (Γ.Π.Α.) διερευνά τη βιοποικιλότητα των ειδών της σφήκας σε χωρική και χρονική διάσταση για την καλύτερη κατανόηση της οικολογίας και της βιολογίας της σε διάφορες περιοχές της χώρας σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Από το Μάιο του τρέχοντος έτους έχουν γίνει συλλήψεις διαφόρων ειδών σφήκας στην Ήπειρο, Πελοπόννησο, Νησιά του Αργοσαρωνικού και των Κυκλάδων, Εύβοια, Ικαρία και Αττική, Κρήτη κ.ά. Τα συλλεχθέντα έντομα αφού καρφιτσώθηκαν κατάλληλα, τοποθετήθηκαν σε εντομολογικά κουτιά και βρίσκονται στη διαδικασία ταυτοποίησης με τη χρήση κατάλληλων κλείδων από τη διεθνή βιβλιογραφία.

Στο μελισσοκομείο του Γ.Π.Α. δοκιμάστηκαν διάφοροι τρόποι καταπολέμησης, δίνοντας έμφαση στη χρησιμοποίηση λιγότερο τοξικών ουσιών, χωρίς να είναι ελκυστικές για τη μέλισσα, όπως: ανάστροφη κυψέλη με τροφικά δολώματα και χρωματικές παγίδες με κόλλα και τροφικά δολώματα. Επίσης έγιναν δοκιμές για την προσέλκυση των σφηκών με χημικά δολώματα. Τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά. 

 

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ

ΑΠΟ ΤΗ Vespa orientalis

(ομιλητής:Γ. Μαυροφρύδης)

Γ. Μαυροφρύδης

Αρχαιολόγος, Μελισσοκόμος

Από την αρχαιότητα ακόμη οι μελισσοκόμοι είχαν αντιληφθεί τα μεγάλα προβλήματα που δημιουργεί στα μελίσσια η Vespa orientalis (ο “σκούρκος” ή “σερσένι” των μελισσοκόμων), ιδιαίτερα σε περιοχές με ξηροθερμικό κλίμα όπως αυτό πολλών νησιών, και άρχισαν να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία τους. Από την Ελληνιστική εποχή (323 -146 π.Χ.), το αργότερο, στις Κυκλάδες, στην Πάρο συγκεκριμένα, μείωναν, κατά την περίοδο των επιθέσεων της εν λόγω σφήκας, τις διόδους των μελισσών στις πήλινες κυψέλες τους χρησιμοποιώντας πώματα που έφεραν πολλές μικρές οπές. Από τις οπές αυτές μπορούσαν φυσικά να διέλθουν οι μέλισσες ήταν ωστόσο πρακτικώς αδύνατη η είσοδος των σφηκών στις κυψέλες. Η εν λόγω πρακτική, όπως μαρτυρούν τα αρχαιολογικά ευρήματα, χρησιμοποιούνταν και από μελισσοκόμους της Αττικής κατά τη ρωμαϊκή τουλάχιστον περίοδο, όπως και από αυτούς της Κρήτης κατά τη ρωμαϊκή (146 π.Χ.- 330 μ.Χ.) και πρώιμη βυζαντινή (330 – 610 μ.Χ) εποχή.

Κατά την παραδοσιακή άσκηση της μελισσοκομίας, όπως αυτή ασκούνταν έως πριν μισό περίπου αιώνα, οι μελισσοκόμοι, στις περιοχές που η Vespa orientalis δημιουργούσε μείζονα προβλήματα χρησιμοποιούσαν την ίδια ακριβώς μέθοδο, τη μείωση δηλαδή κατά την επίμαχη περίοδο των εισόδων των μελισσών. Η πρακτική αυτή εφαρμοζόταν σε πολλά από τα Κυκλαδονήσια, σε ορισμένα από τα Δωδεκάνησα, στα Κύθηρα, στη Μάλτα και σε περιοχές της νότιας Μικράς Ασίας. Η μείωση της εισόδου επιτυγχανόταν, εκτός από τη χρήση πωμάτων με μικρές οπές, και με άλλους τρόπους, όπως με την τοποθέτηση μεταλλικής σίτας, καλαμένιας θυρίδας, κτενιωτού σχήματος πέτρας κ.α. μπροστά στην είσοδο των διαφόρων τύπων κυψελών. Στη σύγχρονη εποχή οι μελισσοκόμοι χρησιμοποιούν επίσης μεθόδους μείωσης των διόδων των κυψελών για προστασία από τις σφήκες, πρωτίστως από τη Vespa orientalis (στη νότια Ελλάδα), με διαφόρων ειδών σίτες.

Πέραν ωστόσο από τη μείωση των διόδων λαμβάνονταν και άλλα μέτρα, τα οποία, επικουρικά, βοηθούσαν στην καλύτερη αντιμετώπιση του επικίνδυνου αυτού εχθρού των μελισσών. Ο Αριστοτέλης (384 – 322 π.Χ.) και ο Αιλιανός (175 – 235 μ.Χ.) αναφέρονται στα μέτρα που έπαιρναν οι μελισσοκόμοι της εποχής τους κατά των σφηκών. Ο δεύτερος μάλιστα περιγράφει λεπτομερειακώς την χρησιμοποιούμενη τότε σφηκοπαγίδα. Τις ίδιες ακριβώς μεθόδους χρησιμοποιούσαν και οι παραδοσιακοί μελισσοκόμοι

Ίσως σήμερα, η εικόνα του κυκλαδίτη παραδοσιακού μελισσοκόμου να προσπαθεί, σε περιόδους έξαρσης των επιθέσεων της Vespa orientalis, με ένα κλαδί να απομακρύνει τις σφήκες από τις κυψέλες του να είναι για εμάς μια γραφική σκηνή, ωστόσο, άλλα μέτρα που ο ίδιος έπαιρνε κατά των επιθετικών αυτών των εντόμων, όπως η καταστροφή των σφηκοφωλιών, η θανάτωση νωρίς την άνοιξη των βασιλισσών σφηκών και η χρήση σφηκοπαγίδων προτείνονται και ακολουθούνται από τους σύγχρονους συναδέλφους του.

Στην εποχή μας βέβαια, χρησιμοποιούνται και άλλες πρακτικές όπως ανοιχτές παγίδες με δολώματα και ειδική κόλλα στις οποίες προσκολλούνται μέχρι θανάτου οι σφήκες και, δυστυχώς, οι φόλες με δηλητηριασμένα κρέατα και ψάρια που συνεχίζουν να διασπείρουν ορισμένοι, θανατώνοντας πέραν των σφηκών και άλλα είδη ζώων.

 

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΟΦΑΓΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ

(ομιλητής:Α. Θρασυβούλου)

Α. Θρασυβούλου¹, Γ. Γκόρας¹, Δ. Κανέλης¹, Β. Λιόλιος¹ , Χ. Τανανάκη¹,

Χ. Τοφαρής², Γιαννούρης Ε.²

¹Εργαστήριο Μελισσοκομίας - Σηροτροφίας, Α.Π.Θ.

²Υπουργείο Γεωργίας & Φυσικών Πόρων της Κύπρου

Οι μελισσοφάγοι εμφανίζονται και παραμένουν στην Κύπρο περίπου 15 ημέρες την Άνοιξη και 30 – 40 ημέρες το Φθινόπωρο. Οι ζημιές που προκαλούν στις μέλισσες την Άνοιξη είναι περιορισμένες γιατί αφενός οι πληθυσμοί τους είναι μικροί και αφετέρου οι μέλισσες έχουν στην διάθεσή τους αρκετό χρόνο για να ανακάμψουν. Το Φθινόπωρο οι μελισσοφάγοι συναθροίζονται σε περιοχές που υπάρχουν μελισσοκομεία σε μεγάλο αριθμό και δημιουργούν μεγάλα προβλήματα στα μελίσσια. Οι μελισσοφάγοι παρουσιάζουν χαρακτηριστική συμπεριφορά όταν θηρεύουν την τροφή τους, η οποία, το Φθινόπωρο αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από μέλισσες. Σε πρώτη φάση παραμένουν μακριά από το μελισσοκομείο, στα περάσματα των συλλεκτριών μελισσών και τρώνε κάθε συλλέκτρια μέλισσα που επιστρέφει στην φωλιά της από τη συλλογή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μειώνεται σταδιακά ο αριθμός των εργατριών μελισσών που επιστρέφουν στην κυψέλη τους. Οι οικιακές μέλισσες, με λιγότερες συλλέκτριες να επιστρέφουν, δεν ενθαρρύνονται να βγουν για συλλογή (δεν υπάρχουν χοροί στην κυψέλη), μέχρι που σταματά εντελώς η πτήση τους. Στο σημείο αυτό οι μελισσοφάγοι πλησιάζουν τα μελισσοκομεία και εφορμούν πλέον σε όποια μέλισσα προσπαθήσει να πετάξει για συλλογή τροφής ή νερού. Πιθανόν να υπάρχουν και άλλες αιτίες που περιορίζουν τις μέλισσες στην κυψέλη τους. Οι αιτίες αυτές παραμένουν άγνωστες καθόσον οι μέλισσες δεν περιορίστηκαν στην κυψέλη τους όταν πραγματοποιήθηκε αναπαραγωγή κραυγών μελισσοφάγων από ηχομιμητικές συσκευές ή όταν χρησιμοποιήθηκε ως δόλωμα ομοίωμα μελισσοφάγου. Ο περιορισμός των μελισσών στην κυψέλη παρατηρήθηκε και σε μακεδονικές μέλισσες που μεταφέρθηκαν για το σκοπό του πειράματος στην Κύπρο.

Ο εγκλωβισμός των μελισσών στην κυψέλη έχει ως αποτέλεσμα να περιορίζεται η ωοτοκία της βασίλισσας, να μειώνεται ο γόνος και να συρρικνώνεται ο πληθυσμός. Η εσωτερική θερμοκρασία της κυψέλης ανεβαίνει και αυτό οφείλεται, αφενός στην αδυναμία των μελισσών να συλλέξουν νερό και αφετέρου στην καταπόνηση (στρες) που δέχονται. Είναι γνωστό ότι, οι ασθένειες των μελισσών είναι ενδημικές και εμφανίζονται όταν το μελίσσι καταπονηθεί. Η καταπόνηση που δέχονται οι μέλισσες με τον εγκλωβισμό τους στην κυψέλη σε μια παραγωγική γι’ αυτές περίοδο, δημιουργεί προδιάθεση για ασθένειες όπως είναι η Ασκοσφαίρωση, η Νοσεμίαση και οι σηψιγονίες. Υπό τις συνθήκες αυτές και αδυνατώντας να αντικαταστήσουν τον γερασμένο τους πληθυσμό εισέρχονται στο χειμώνα με αποτέλεσμα να παρατηρούνται απώλειες μέχρι και 20% προς το τέλος αυτού.

Οι προτεινόμενες κατά καιρούς λύσεις απομάκρυνσης των μελισσοφάγων όπως η χρήση ταινιών, μπαλονιών, CDs που αντανακλούν το φως, τα κανονάκια θορύβου, οι φωνές αρπακτικών πτηνών και οι πυροβολισμοί στον αέρα ήταν αναποτελεσματικοί. Οι φωνές πανικού των μελισσοφάγων όταν αναπαράχθηκαν έδειξαν ότι προσωρινά μπορούν να απομακρύνουν τα πουλιά, τα οποία όμως μετακινούνται σε γειτονικά μελισσοκομεία και σε σύντομο χρονικό διάστημα επιστρέφουν για να συνεχίσουν πλέον ανενόχλητα τις εφόδους εναντίον των μελισσών. Η παρουσία επίσης αρπακτικών πουλιών απομάκρυνε μόνο προσωρινά τους μελισσοφάγους.

Οι μελισσοφάγοι είναι μέρος της αλυσίδας της ζωής και της ισορροπίας στη φύση. Είναι μεταναστευτικά πουλιά τα οποία για να ολοκληρώσουν το ταξίδι επιστροφής τους πρέπει να διανύσουν 500 χιλιόμετρα σε μια ημέρα συνεχούς πτήσης χωρίς ανεφοδιασμό. Για να γίνει αυτό πρέπει να καταναλώσει μέχρι 450 μέλισσες ημερήσια. Οποιανδήποτε μέθοδος ή τρόπος στέρησης της τροφής των πουλιών θα τα καταδίκαζε αυτόματα σε θάνατο ή εγκλωβισμό τους στο σταθμό μετανάστευσης. Από την άλλη μεριά η μέλισσα είναι το πλέον ωφέλιμο έντομο στον πλανήτη. Στην μέλισσα στηρίζεται το 85% των καλλιεργούμενων φυτών και το 80% της αυτοφυούς βλάστησης για την επικονίασή τους και τον πολλαπλασιασμό τους. Όπως οι μελισσοφάγοι, έτσι και οι μέλισσες έχουν δικαίωμα στη ζωή και σε καμιά περίπτωση δεν μπαίνει δίλλημα το ένα ή το άλλο. Προτείνεται η οικονομική αποζημίωση των μελισσοκόμων.